متن مصاحبه منتشره توسط روزنامه نوآوران:
نوآوران: معاون اول رئیس جمهور سرانجام رودربایستی را کنار گذاشت و توصیف دقیقی از آزادراه تهران-شمال ارائه کرد.
اسحاق جهانگیری دیروز در جریان بازدید از قطعه یک آزادراه تهران-شمال با بیان اینکه این پروژه به سنبل ناکارآمدی و بی عرضگی دولت ها تبدیل شده بود، گفت: ۲۰ سال از عمر این پروژه می گذرد و همین موضوع باعث شده که برای مردم هم بسیار با اهمیت باشد.
این مقام عالی رتبه دولتی در جریان بازدید دیروز خبر مهمی را هم دوباره اعلام کرد که پیش از این توسط وزیر راه اعلام شده بود. او با اشاره به اینکه از مسئولان وزارت راه درخواست دارم که قطعه یک آزادراه در نوروز امسال زیر بار ترافیک برود، گفت: برای پروژه ها مشکل تامین منابع مالی داریم. جهانگیری درا ین سخنرانی از تجربه سفرهای خانوادگی اش به شمال هم مثال آورد و با اشاره به اینکه زمان سفر در این جاده گاهی به ۱۲ ساعت هم می رسد، افزود: حتی در برخی سفرهای خانوادگی هم که به منطقه شمال کشور داشتیم،با ترافیک زیادی روبرو می شدیم. معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه یک اراده برای انجام این پروژه در دولت وجود دارد، اظهار داشت: با این پروژه یک بار دیگر توان مهندسی ایران نشان داده شد.
جهانگیری با اشاره به استفاده از پیمانکاران ایرانی در این پروژه، گفت: ما در توان فنی، محدودیت نداریم اما توان تامین مالی در کشور وجود ندارد و سیستم بانکی برای تجهیز طرح های بزرگ نتوانست اقدامی انجام دهد.
معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه بنا به گفته وزیر راه و شهرسازی، ۸ هزار میلیارد تومان برای اتمام این پروژه نیاز است، گفت: این در حالی است که در بودجه امسال ۲۰ میلیارد تومان برای این آزادراه تعیین شده که رقمی بسیار اندک است.
وی با اشاره به اینکه مسئولان اقتصادی کشور باید برای موضوع تامین مالی فکری داشته باشند، اظهارداشت: ما نباید همیشه به دنبال تامین منابع خارجی باشیم، زیرا نمی توانیم تامین مالی را انجام دهیم، بنابراین مسئولان باید راهکاری پیدا کنند.
وی با بیان اینکه بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد کالاهایی که از خارج وارد می شود را می توانیم در داخل بسازیم، افزود: باید برای پروژه های بزرگ تامین مالی انجام دهیم.
جهانگیری با اشاره به اینکه امیدوارم نوروز امسال قطعه یک آزادراه تهران-شمال زیر عبور برود، گفت: یک شرکتی ۳۰۰ میلیارد تومان اوراق در بازار عرضه کرد که ۳۲ برابر آن تقاضا ایجاد شد که نشان می دهد مقدار زیادی نقدینگی درا ختیار مردم است.
- عادت به تاخیر
سبحان نظری، کارشناس حمل و نقل در ارتباط با چرایی تاخیر در راه اندازی قطعه یک آزاد راه تهران-شمال به «نوآوران» می گوید: متاسفانه داستان دنباله دار آزاد راه تهران-شمال تبدیل به یک پای ثابت ستون های خبری شده و دلیل اصلی اش هم نبود یک ساز و کار اجرایی قابل ضمانت برای به اتمام رساندن پروژه است. او ضمن انتقاد از نبود عزم جدی در ساختار دولت برای راه اندازی پروژه می گوید: من هم مثل شما خبرهای مربوط به پروژه آزاد راه را دنبال میکنم اما نمی دانم واقعا چقدر می توان به این وعده ها امید بست که مثلا آیا واقعا در نوروز ۹۶ ما شاهد راه اندازی کامل این قطعه خواهیم بود یا نه. بخش بزرگی از این مسئله به الویت برنامه های عمرانی در دولت بر می گردد. اگرچه دولت مرتبا تاکید می کند که این پروژه به خصوص قطعه یک آن در الویت پروژه های عمرانی قرار دارد اما عملا عزم جدی از سوی دولت برای اتمام پروژه دیده نمی شود.
- دولت میتواند؟
به عقیده این کارشناس حوزه حمل و نقل نداشتن ساز و کار اجرایی برای سپردن کار به بخش خصوصی یکی از دلایل تعویق در راه اندازی کامل پروژه است. نظری ادامه می دهد: مشکل اصلی این است که واقعا به دلیل مشکلات اقتصادی و رکود ادامه داری که وجود دارد، دولت توان تامین بودجه لازم برای بهره برداری پروژه را ندارد و از طرفی ساز و کار اجرایی درستی تبیین نشده تا بخش خصوصی بتواند در اسرع وقت نسبت به تحویل پروژه اقدامات لازم را انجام دهد.
او می افزاید: تجربه نشان داده که بخش خصوصی ما تقریبا در پروژه های عمرانی موفق عمل می کند. نمونه اش را هم در همین شهر تهران و پروژه پل یادگار امام دیدیم که بزرگترین پروژه شهری در خاورمیانه هم لقب گرفت. در آن زمان هم شهرداری تهران بودجه لازم را برای این کار در اختیار نداشت اما در نهایت با وعده اعطا یا امتیازاتی، کار به پیمانکاران بخش خصوصی محول شد و به سرعت هم به بهره برداری رسید.
به عقیده او بخش خصوصی تنها در شرایطی می تواند به سرعت پروژه ها را به اتمام برساند که توسط مقررات نظارتی تبیین شده توسط دولت مقید به انجام وظیفه اش شده باشد. نظری می گوید: در درجه اول میخواهم بگویم که در بسیاری از موارد به خصوص در شرایط بد اقتصادی، انتظار از اینکه دولت باید مجری و تامین کننده پروژه های عمرانی باشد انتظار غلطی است. دولت می تواند با ایجاد ساز و کار اجرایی مناسب، نظارت خود را بر حسن انجام کار بخش خصوصی داشته باشد و در نهایت بهره برداری خودش را هم از پروژه ها ببرد. در همین پروژه قطعه یک آزاد راه تهران-شمال شنیده ام هفت پیمانکار مشغول به کارند و اینها در صورتی می توانند کار را به موقع به انجام برسانند که متعهد و مقید به انجام کار شده باشند. به هر حال دولت باید نقش نظارتی اش را روی اتمام پروژه ها در موقع مقرر داشته باشد. چون در نهایت دولت است که پاسخگوی مردم خواهد بود.
او درباره چگونگی تبیین این ساز و کار می گوید: مکانیسم طراحی این ساز و کار هم این چنین است که دولت باید ضمن استمرار نظارتش بر اتمام به موقع پروژه ها زمینه اعطای تسهیلات به بخش خصوصی را هم فراهم کند. یعنی با ارائه امتیازاتی به بخش خصوصی به عنوان مثال استفاده تجاری یا صنعتی در حاشیه راهها یا از محل تامین عوارض آزادراهی، بخش خصوصی را متقاعد به انجام کار و تحویل به موقع آن نماید.
نظری ادامه می دهد: ساز و کار اجرایی دولت برای بخش خصوصی باید به گونه ای باشد که ارائه امتیاز ویژه به تعهد پایان رساندن به موقع کار متصل باشد.
- دریافت ضمانت اجرا
در بسیاری از مواقع می بینیم که دولت کار را به بخش خصوصی می سپارد، امتیازات مختلفی را هم از کنار این قراردادها درا ختیار این بخش ها قرار می دهد اما کار به تعویق می افتد و به انجام نمی رسد.
ممکن است تمام بخش خصوصی شامل این مثالی که گفتم نشوند اما اگر در صد مورد، ده مورد هم اتفاق بیفتد و آن موارد هم مربوط به پروژه های ملی و عمرانی بشود کار تا مدتها عقب میافتد و مانند پروژه آزاد راه تهران-شمال نقل محافل مختلف خواهد شد.
به نظر من دولت باید استراتژی اش را در این مورد عوض کند و ضمانت اجرای ویژه برای اتمام پروژه تبیین کند تا به این وسیله بتوان به زیر بار ترافیک رفتن قطعه یک آزاد راه تهران شمال که بسیار هم حائز اهمیت است امیدوار بود.