چندی است با دوستان متخصص و مجربمان در حوزه حمل و نقل و لجستیک گروهی در وایبر ساخته ایم با نام «حمل و نقل و لجستیک» که دوستان مختلفی از حوزه های اجرایی، دانشگاهی و قانون گذاری در آن حضور دارند. برخی مواقع، مسأله ای را در این گروه مطرح می کنیم و به دنبال آن برخی از اعضا مباحثات خوبی انجام می دهند. سایت وزین خبری تین نیوز، برخی از این مباحثه ها را منتشر می کند. از این پس، تلاش می کنم مباحثاتی را که خود در راه اندازی یا تداوم آنها نقش داشته ام، پس از انتشار در تین نیوز، در این سایت بیاورم.
*************************************************
تین نیوز | اعضای گروه حمل و نقل و لجستیک که گروهی متشکل از کارشناسان و فعالان بخش حمل و نقل بوده و در شبکه‌های اجتماعی موبایلی فعالند در یکی دیگر از مباحث گروهی خود به” نقد و بررسی تصمیم سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور مبنی بر تسهیل اعطای مجوز تاسیس شرکت های حمل و نقل جاده ای” پرداخته اند و این پرسش را مطرح کرده اند که ” آیا تسهیل صدور مجوز تاسیس شرکت حمل و نقل تاثیری در کاهش قیمت شرکت و همچنین افزایش حمل کالا و کاهش کرایه حمل دارد؟” که نظرات و پاسخ برخی از اعضای گروه در مورد موضوع و پرسش مطرح شده در ادامه آمده است:
۱- تسهیل صدور مجوز تاسیس شرکت موجبات افزایش رقابت ناسالم میان شرکت ها می شود و این خود معضلی بزرگ است.
۲- یکی از اساسی ترین نیازهای تولید در کارخانه هایی با این حجم تولید اطمینان از حمل مواد اولیه در وقت مناسب با هزینه معقول و کیفیت کالای تحویل گرفته شده است. در بحث فروش و صادرات نیز دقیقا همین الزامات وجود دارد. اما هیچ نظام مدون و استانداردی این اطمینان را به ما نمی دهد. ما برای برگزاری مناقصه در حوزه های دیگر مثل ابنیه، راه، تاسیسات و… دارای ساختار رتبه بندی سازمان مدیریت هستیم اما در بحث لجستیک این کمبود مشهود است. ثبت در یک مکان خاص برای شرکت حمل ایجاد حق می کند در حالی که در بقیه حوزه ها این موضوع بسیار کمرنگ است.
۳- رتبه بندی شرکتهای حمل و نقل در حالی که بیشتر در بخش خصوصی هستند با چه ابزارهایی ممکن است ؟ هنوز شرکتهای حمل تفهیم وظایف و تقسیم کار نشده اند این می تواند اولین قدم رتبه بندی باشد.
۴- نظر سازمان رتبه بندی صرفا به صورت درجه شهرستان مقایسه می شود ولیکن موضوع مورد بحث جای تامل دارد.
۵- صنایع با مشکلاتی فراوانی در حوزه لجستیک دست به گریبان هستند و اطمینان لازم به حمل کالای خود در وقت مناسب ندارند.
۶- تعریف شرکت حمل و نقل قدرتمند چیست؟ به نظر بنده بخش صنعت به عنوان تامین کننده بخش عمده ای از محموله های قابل حمل بخش حمل ونقل جاده ای می تواند برای اصلاح ضوابط صاحب نظر باشد.
۷- کدام شرکت حمل و نقل بین المللی متخصص یک نوع باربری موجود است تا رتبه بگیرد؟ همه همکاران ما مدعی کریری و فورواردری توام هستند اول باید تقسیمات کاری لازم مشخص شود.
۸- شرکت حمل ونقل عمده وظیفه اش حمل ونقل است
۹- قبل از توجه صرف به توانمندی شرکتها باید بستر مناسب برای امکان فعالیت بدون دغدغه آنها فراهم شود.دغدغه هایی مثل تصمیم گیریهای محلی یا استانی و نادیده گرفتن قانون تجارت در بخش حمل و نقل.. فکر می کنم بخش صنعت می تواند در تعیین شاخص ها نقش تعیین کننده داشته باشد.
۱۰- ماموریت و فلسفه وجودی یک شرکت حمل و نقل جابجاکردن کالاست.اما سوال این است چگونه توانمندی شرکت های حمل و نقل باید مورد ارزیابی قرار گیرد؟ کدام توانمندترند؟
۱۱- صنعت می تواند تعیین کننده شاخص ها باشد.
۱۲- سازمان برای شرکت حمل ونقل ضوابط خاص خود را دارد. چرا حضور ۸۰ شرکت در یک منطقه؟
۱۳- در مورد مکانیزم های حمل باید گفت متاسفانه اغلب شرکت های حمل فاقد ناوگان ملکی و متعاقب آن ضعف در اداره امور عملیاتی هستند برای تعریف یک بنگاه یا شرکت قوی باید مدیر توانمند را تعریف کرد. شرکتهای موجود در ترابری کشور از بیماری ضعف مدیریت و به هدر رفتن سرمایه های انسانی و مالی حداقل در شرکتهای حمل بیشتر رنج می برند.
۱۴- ملاک هایی همچون سوابق و تجربه، تعداد مکانیزم متناسب ملکی، توان مالی، توان مدیریتی و حسن سابقه می تواند در مورد سنجش توانمندی شرکتهای حمل و نقل مورد استفاده قرار گیرد. البته روش ارزیابی می گوید ابتدا شاخص ها و سنجه های مناسب توسط خبرگان مشخص، سپس وزن دهی و سپس بین چند رتبه مثلا سه یا پنج مقایسه و طبقه بندی شود. البته در صورتی که جامعه حمل و نقل کشور به فکر اصلاح و کسب منفعت بیشتر نیفتد صاحبان کالا قطعا بخشی از مشکل خود را حل خواهند کرد.
۱۵- صنعت باید بداند که ایجاد انحصار صرف به صلاح نیست
۱۶- برای رسیدن به حمل و نقلی توانمند می توان به سمت تخصصی کردن حمل و نقل همانند حمل کالاهای خاص مانند فراورده های نفتی، مواد شیمیایی، سیمان و…. حرکت کرد. یک شاخص مهم می تواند توان حمل کالاهای خاص با ناوگان متناسب با آن کالا باشد.
۱۷- فرق شرکتی که کامیون دارد با شرکتی که ندارد چیست؟
در عرف حمل و نقل بین المللی به شرکت فاقد وسیله حمل nvocc گفته می شود و به شرکت دارنده وسیله vocc نه داشتن وسیله مزیت است نه نداشتن آن، کم نیستند شرکت هایی که با داشتن بیش از ۱۰۰ دستگاه کامیون از کیفیت بسیار پایینی برخوردارند و بسیارند شرکتهایی که بدون وسیله در رده های بالای کیفیتی و حجم باری که حمل می کنند قرار دارند. تمام شرکت های بزرگ ایران فقط فورواردر هستند و کامیون ندارند. مدیریت قوی و به روز، پرسنل کار آمد، ارتباطات موثر و گسترده از عوامل اولیه و بسیار مهم در تایین کیفیت شرکت ها هستند و اتفاقا گاهی داشتن وسیله باعث پایین آمدن سطح کیفی برخی شرکتها می شود. به هر حال درشرایط کنونی و باجود شرکتهای گوناگون دولتی ووابسته به دولت، تدوین نظام رتبه بندی دردی را از سیستم حمل و نقل ما دوا نخواهد کرد.
۱۸- شرکتها باید بر اساس توانمندیشان که این توانمندی باید ابعاد مختلف را دارا باشد، رتبه بندی شوند اما ساختن این بستر باید به گونه انجام یابد که دست اندر کاران بخش خود نیز به این باور رسیده باشند و بدانند رقابت در صحنه با داشتن توان علمی، مدیریتی و مالی امکان پذیر است.
۱۹- نکته ای که اهمیت دارد اینست که قبل از رتبه بندی باید درک درستی از چالشها و فضای کسب و کار داشته باشیم و سپس این سوال مطرح می شود که رتبه بندی برای چه؟ حال با پیش فرض های مطرح اگر رتبه بندی هم انجام شد کدام مشکل حل خواهد شد؟
۲۰- اگر زیر ساخت ها و بسترها درست نباشند هیچ طرحی موفق نخواهد بود
هر اصلاحی باید از ریشه صورت پذیرد.
۲۱- یک حسن رتبه بندی محافظت از سود شرکت های منظم تر و تواناتر در برابر شرکت های اخلالگر! است.
۲۲- پارامتر های رشد کیفی در این حوزه به عواملی فارغ از خودرو بستگی دارد، رتبه بندی با ایجاد رقابت و درست کردن یک مزیت رقابتی موجب رشد کیفی در این حوزه خواهد بود.
۲۳- ساختمان حمل و نقل ما به ثریا رسیده منتها با خشت کج اولیه. تا خشت اولیه درست نشود این بنا همچنان کج به راه خود ادامه می دهد.
۲۴- شرکت حمل و نقل با توجه به سرمایه بری و همچنین مشکلات خاص موجود درون بخشی سودی برای سرمایه گذار ندارد البته اگر نظارت قوی صورت بگیرد.
۲۵- رتبه بندی هم اگر درست تمهید و اجرا شود می تواند به واقعی سازی قیمت شرکت ها و حتی واقعی سازی کرایه ها بینجامد.
۲۶- با اشاره به حدود ۴۰۰۰واندی شرکت وبالای ۲۵۰۰۰۰ وسیله و اگر تعداد کثیر رانندگان را هم اضافه کنیم سه جزیره با کمترین و یا پیوند ضعیف از تظر مسئولیت و مدیریت کنار هم فعالیت می کنند تعریفی که ما از شرکت توانمند در این شرایط خواهیم داشت اینست که بتواند به عنوان بنگاه رهبر شرکت های کوچک را رهبری کند. اما ایجاد تمایل و تشویق شرکت های کوچک برای تجمیع ساز و کارهایی می طلبد که در اصلاح ضابط تاسیس باید پیش بینی شود.
۲۷- تمام حمل و نقل ما چه داخلی و چه خارجی روی خشت گاراژ داری بنا شده است. قوانین گاراژ داری حاکم است و هنوز این قوانین چنان با قوانین و ساختارهای جدید تعامل سود جویانه ای دارند که در عمل آنچه تاثیر گذار تراست عرف گاراژ داریست. یک سوال می پرسم:
چند در صداز مدیران شرکتهای داخلی توان محاسبه علمی نرخ بار را دارند؟
چند درصد از مدیران شرکتهای بین المللی می توانند سی دقیقه به انگلیسی درباره حمل ونقل صحبت کنند؟
در صد بالایی از مدیران و صاحبان شرکتها فقط به خاطر داشتن پول در آن مقام قراردارند.
۲۸- به استناد آمارهای رسمی موجود در سایت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای تا پایان سال ۱۳۹۱، تعداد ۴۱۷۸ شرکت حمل و نقل در زمینه حمل کالا، ۲۴۴۰ شرکت حمل و نقل در زمینه حمل مسافر، ۳۷۸۴۹۶ دستگاه انواع کامیون و کامیونت در زمینه حمل کالا، ۸۸۷۶۲ دستگاه انواع اتوبوس، مینی بوس و سواری در زمینه حمل مسافر، ۵۹۰۲۲۳ نفر راننده در زمینه حمل کالا، ۲۰۰۵۴۸ نفر راننده در زمینه حمل مسافر فعال بوده اند.
۲۹- نظارت و کنترل و ساماندهی در بخش ناوگان به منظور مدیریت ناوگان و ایجاد رقابت سالم و واقعی به دور از رانت و یا انحصار و بستر سازی به جهت توانمند شدن و خروج از سیستم باری شرکت هایی که توان حضور را ندارند و پیشرفت از یک حمل و نقل سنتی به حمل و نقل پویا و کارامد علمی یک راهکار است.
۳۰- تا وزارت حمل و نقل ایجاد نشود، نظام حمل و نقل اصلاح نشود و تا تخصص و مدیریت قوی سنگ بنای اولیه حمل و نقل نشود، هر کار دیگری تنها مسکن خواهد بود.
۳۱- یک پیشنهاد می تواند ارتقای عملکرد نیروی انسانی و بالا بردن توان مدیریت سازمانها در حوزه های مختلف باشد که بر پایه استاندارد های بین المللی قابلیت اجرا دارد.
۳۲- شرایط تاسیس وبهره برداری با شرایط واقعی و توانمند و ارتقا در شرکتهای دارای مجوز در دستور کار قرار گیرد که هرکه توان دارد بماند در غیر اینصورت بصورت ترکیبی توانمد شودو اجازه فعالیت داشته باشد
۳۳- حمل و نقل درکشور ما صد درصد خصوصی است ولی بخش دولتی تعیین کننده است به نظر می رسد باید با اهداف ترسیمی بلند و کوتاه مدت و ایجاد تسهیلات زمینه رشد وضعیت موجود را باید فراهم نمایند.
۳۴- بخش خصوصی همیشه جریان ساز است و بخش دولتی تصمیم ساز انشاالله توالی و تعامل این فرایند ها یک سیستم اثر بخش برای جامعه باشد.
۳۵- طرح رتبه بندی می تواند چند معیاره باشد و مانند آیین نامه فعلی معیارهای مختلفی مانند تعداد کامیون و تحصیلات و سوابق مدیران و متراژ زمین و … را در نظر داشته باشد و در عین حال با لحاظ نمودن معیارهای دیگری مانند سوابق تخلفات و تناژ حمل گذشته و تعداد پرسنل و گستردگی جغرافیایی فعالیت و مقدار مالیات پرداختی و نظایر آنها می توان رتبه را ارتقا داد. ضمن اینکه در صورت تصویب هر طرحی برای بازنگری ضوابط تاسیس لازم است به هیچ وجه در تطبیق شرایط شرکت های فعلی ملاحظه ای انجام نشود و همه باید برای بقا ظرف مدت معقولی خود را با ضوابط جدید تطبیق دهند.
۳۶- این پیشنهاد متین و قابل تامل است، ابتدا باید مناطق جغرافیایی و حداقل امکانات این مناطق تعریف شوند. شرکتهای جدیدالتاسیس با شرایط جدید ثبت شوند و شرکتهای قدیمی در هر بار تمدید پروانه حسب امکاناتی که فراهم کرده اند امتیاز بگیرند. در این بین نقش دولت و حمایت آن از شرکتهای قدیمی موثر است تا با ارایه تسهیلات آنها نیز تجهیز شوند.
۳۷- یک پیشنهاد بنیادی واساسی اینستکه واقعا حمل و نقل صددرصد خصوصی شود . وخواهید دیده که چطور روبه جلو پرواز میکند . فکر کنید ….
۳۸- اینکه رتبه بندی یا هر چیز دیگری که باعث شود صلاحیت ها و توانمندی های شرکت ها مشخص شود بسیار خوب و عالی است و مورد قبول همگان اما…. به شرط ها و شروط ها از سوی دیگر صاحبان شرکت ها هم حرف و استدلال هایی دارند و مشکلات زیادی فراروی آنهاست که باید این مشکلات واقعا دیده شود و حرفشان هم حق است و باید اگر اساسا خواهان حل هر مشکلی هستیم در هر بخشی به صورت ریشه ای موضوع حل و فصل گردد. انصافا امروز حمل و نقل و فعالان آن در همه بخش ها با مشکلات بسیار جدی مواجه هستند و فشار و استرس بسیار بالایی را تحمل می کنند و تحریم ها هم که جای خود دارد. امروزه حمل و نقل اسیر و درگیر تنها یک یا چند مشکل نیست بلکه آبستن بسیاری از مشکلات و موانع ریز و درشت است که این مشکلات زنجیروار به هم بسته شده اند. ولی به هر حال باید کاری کرد و اقدامی انجام داد آن هم اقدامی که با انجامش مشکلی حل شود به گونه ای که اثرش کاملا موثر و مثبت باشد حال سازمان راهداری طرحی دارد و برنامه هایی و قبل از هر چیز لازم است بگویم مسئولان و دست اندرکاران این سازمان فرزندان این آب و خاک هستند و برادران و خواهران خودمان و قطعا هدف و نیتشان خیر است و از آنسو هم فعالان بخش های خصوصی سربازان پیاده نظام این صنعت هستند و باید با اینگونه به موضاعات نگاه شود و اینکه همه ما خواهان رشد و تعالی این صنعتیم و خدمت به این ملت. قطعا باید از نظرات ارزنده فعالان و کارشناسان نه تنها در این بخش بلکه در همه امور استفاده شود و در این شکی نیست و در اینجا این حمل و نقل است که باید دست به خودسازی مجدد بزند و با رفع مشکلات و اصلاح زیر ساخت هایش خود را با نیازها و درخواست های مشتریانش همسان کند.
۳۹- رتبه بندی به شرط لحاظ داشتن اصولی قابل انجام است، البته ولی چنانچه دلسوزی در کار باشد تشکیلات باید اقدام به جمع آوری نقطه نظرات همه افراد شاغل درصنف نماید.
ادامه دارد…