روز دوشنبه ۲۷ دی ماه ۱۴۰۰ در برنامه “شهر برگ” شبکه پنجم سیما با حضور من به عنوان دبیر انجمن صنفی شرکتهای حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته و چند تن از فعالان بخش حمل و نقل ریلی به نقد و بررسی مشکلات حمل و نقل ریلی پرداخته شد. اهم موضوعات مطروحه توسط من بدین شرح است:
حمل و نقل ریلی به عنوان شیوهای پاک، ایمن و کم مصرف در جابهجایی بار و مسافر در کشورهای مختلف دارای اولویت در حوزههای مختلف کسب و کار است. متاسفانه بهرهوری حمل و نقل ریلی در کشور ما پایین است. هر واگن باری در ایران در یک بازه یک ساله حدودا یک میلیون و دویست هزار تن کیلومتر بار حمل میکند. این عدد در کشورهایی مانند روسیه، آمریکا، چین، هند و آلمان که دارای اقتصادهای بزرگ و حمل و نقل ریلی پیشرفته هستند سه تا چهار برابر ایران است.
فرآیند بهرهبرداری از ناوگان ریلی در کشورهای پیشرفته با استفاده از الگوریتمهای رایانه و از طریق فرآیندهای پیچیده ریاضی صورت میپذیرد در حالی که بهرهبرداری از این ناوگان در ایران هنوز به شیوه سنتی و در یک فرآیند انسان محور انجام میشود.
معضل دیگر حمل و نقل ریلی در ایران مشکلات ساختاری است. در بسیاری از کشورها حمل و نقل ریلی با همکاری بخش خصوصی و دولتی انجام میشود. در ایران شبکه زیرساخت ریلی و همچنین ۷۰ درصد از لکوموتیوها متعلق به بخش دولتی و واگنهای باری و مسافری و نیز ۳۰ درصد از لکوموتیوها متعلق به بخش خصوصی است. اما مشکل اصلی این است که بهرهبرداری و مدیریت شبکه همچنان دولتی باقی مانده است، در صورتی که از طریق خصوصیسازی مدیریت بهرهبرداری شبکه میتوان به بهبود بهرهوری حمل و نقل ریلی در کشور امیدوارتر شد.
مشکل دیگر این صنعت موضوع طراحی شبکه ریلی است. در برخی از نقاط این شبکه بسیار خوب طراحی و به مراکز اصلی بار متصل شده است. اما در بعضی نقاط دیگر این بهینگی مورد توجه قرار نگرفته است. متاسفانه در سالهای اخیر، بعضا روی احداث خطوطی تمرکز و سرمایهگذاری شده که قابلیت چندانی برای جذب بار و مسافر ندارند.