چند روز پیش در یادداشتی نوشتم که: «بر مدیران صنعت فولاد واجب است صنعت حمل‌ونقل ریلی را دریابند». این مطلب، ادامه‌ی همان یادداشت است.
روز سه‌شنبه بیستم شهریور ۱۳۹۷، به دعوت هیئت مدیره‌ی محترم انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی و در جلسه‌ای که با حضور مدیران عامل و نمایندگان شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی بار کشور تشکیل شده بود، سخن‌رانی مختصری درباره‌ی چالش‌های جاری در این حوزه‌ی مهم کسب‌وکار داشتم و راه‌کارهایی هم برای رویارویی با این چالشها، پیش نهادم.
به عنوان مسئول کارگروه مالکین واگن‌های لبه‌کوتاه انجمن، در این سخن‌رانی با آمار نشان دادم که شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی بار (در گروه لبه‌کوتاه)، در سال‌های اخیر قواعد رقابت حرفه‌ای را رعایت نکرده‌اند و علی‌رغم سیر صعودی هزینه‌های واگن‌داری و شرکت‌گردانی، طی سه سال اخیر با رقابتی منفی، درآمد مالکانه‌ی واگن‌های خود را کاهش داده‌اند. یک نکته‌ی مهم آن است که این ارزان‌سازی عمدتاً برای کارفرمایی بسیار بزرگ، پردرآمد و پرسود یعنی صنعت فولاد انجام شده که اگرچه مدیر بسیار معتبرِ زنجیره‌ی ارزش فولاد است، ولی جای‌گزین سهل‌الحصولی برای حلقه‌ی حمل‌ونقل ریلی این زنجیره ندارد.
متأسفانه داده‌های اقتصادی کسب و کار حمل‌ونقل ریلی بار به شدت نگران‌کننده است و ناگزیرم این نتیجه را خیلی صریح اعلام نمایم که نه فقط صنعت ریلی با تداوم این روال، سریعاً رو به زوال است، که به دنبال چنین زوالی، قطعاً صنعت فولاد هم به‌عنوان صنعت بزرگ و مادر کشور با آسیب و کاهش شدید سطح فعالیت روبه‌رو خواهد شد.
در ادبیات مهندسی گفته می‌شود استحکام هر زنجیره‌ی تولید کالا یا خدمات، به‌اندازه‌ی توان ضعیف‌ترین حلقه‌ی آن است و این نیز روشن است که تضعیف صنعت حمل‌ونقل ریلی یا صنعت بزرگ فولاد، تبعات اقتصادی اجتماعی بزرگی در جامعه خواهد داشت. در کنار این، باید دانست که روال تغییرات متغیرهای اقتصادی کشور نشان می‌دهد که نگه‌داشتن هزینه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای در سطوح کنونی به هیچ روی میسّر نیست و به‌ویژه حفظ قیمت سوخت دیزل در سطح فعلی، محال است.
امیدوارم بزرگان این دو حوزه‌ی مهم اقتصاد کشور، به زودی با ملاحظه‌ی واقعیت‌های موجود، بر سر انتقال بخشی از سود تجمیع شده در مرکز زنجیره‌ی ارزش فولاد به حلقه‌ی بحرانی حمل‌ونقل ریلی توافق نمایند و برای آینده‌ی نزدیکی که توجیه‌پذیری حمل ریلی نسبت به حمل جاده‌ای خیلی روشن‌تر از امروز است، «دست کم بقای حمل‌ونقل ریلی را تضمین نمایند». خوب است به این منظور، هیئت مدیره‌ی هر دو انجمن فولادسازان و شرکت‌های ریلی خیلی زود نشست مشترکی داشته باشند.
علاقه‌مندان می‌توانند در گزارش زیر که آن را در جلسه‌ی مذکور ارائه نمودم مبانی آماری و دلایل چنین استنتاجی را ببینند.