دکتر سبحان نظری، مدیرعامل شرکت ترکیب حمل و نقل در گفت و گو با خبرنگار بورس امروز با اشاره به توسعه پروژه‌های در حال اجرای توسعه خطوط حمل و نقل ریلی اظهار داشت: به طور قطع توسعه شبکه حمل و نقل ریلی یکی از محرک‌های رشد صنعتی در کشور خواهد بود. صنایع عمده و متقاضی صنایع بزرگ و صاحبان بارهای عمده در کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته به شبکه ریلی متکی هستند. لذا توسعه شبکه حمل و نقل ریلی در نقاط مختلف کشور در دستیابی به این هدف مهم کمک خواهد کرد.
وی در ادامه افزود: در هرکجای کشور تقاضای عمده بار برای حمل وجود داشته باشد، باید شبکه ریلی در آن نقطه گسترش یابد. در کنار این بخش، برای حمل و نقل مسافر نیز به همین ترتیب باید عمل کرد تا با افزودن نقاط پر جمعیت به حمل و نقل ریلی، به توسعه در آن مناطق و در کلیت کشور کمک کنیم.
مدیرعامل شرکت ترکیب حمل و نقل عنوان کرد: باید توجه داشت که توسعه شبکه ریلی لازم است مبتنی بر مطالعات فنی-اقتصادی و در نظرگیری شکل بهینه این شبکه، انجام شود. برخلاف آنچه که در دهه‌های اخیر مشاهده کرده ایم، توسعه شبکه حمل و نقلی اعم از ریلی و جاده ای نباید متکی بر لابی‌های سیاسی باشد.
بی‌توجهی به پروژه‌های حمل با صرفه اقتصادی
دکتر نظری با انتقاد از افتتاح خطوط متکی بر لابی‌های سیاسی گفت: متأسفانه شاهد بهره برداری از خطوط ریلی هستیم که فاقد تقاضای کافی برای حمل بار یا حتی مسافر در نقاط متصل شده هستند. این خطوط تقاضای چندانی نه در حمل مسافر و نه در حمل بار به شبکه ریلی جذب نمی‌کنند. این درحالی است که در برخی مناطق فراموش شده، تقاضای بالقوه بسیار زیادی برای بهره برداری از خطوط ریلی وجود دارد.
وی در خصوص این خطوط اظهار داشت: در خصوص خطوط با بازده مطلوب مطالعاتی انجام شده است که در صورت اجرا تقاضای مناسبی برای حمل بار و مسافر ایجاد خواهند کرد اما متأسفانه هیچ بودجه‌ای به آن‌ها اختصاص داده نشده است. تأثیر سیاسیون برای توسعه شبکه حمل و نقلی چه در جاده و یا راه آهن باید حذف شود و مطالعات فنی-اقتصادی جایگزین آن شود.
مدیرعامل و عضو هیئت مدیره شرکت ترکیب حمل و نقل در خصوص شکل پوشش دهی حمل و نقل ریلی در کشور گفت: به دلیل عدم پوشش حمل و نقل ریلی کشور در سطح بهینه همچنان زمینه توسعه این شبکه وجود دارد تا بتوانیم حمل ریلی را در تمامی بخش‌های صنعتی و معدنی و مناطق پر جمعیت توسعه دهیم.
دکتر نظری با اشاره به خلاء موجود در زمینه حمل و نقل ریلی کشور بیان کرد: سهم حمل و نقل ریلی در هر دو زمینه حمل بار و مسافر برون شهری حدود ۱۰ درصد است. این درحالی است که براساس اسناد بالادستی بخش حمل و نقل ریلی کشور، باید این سهم در گام اول برای حمل بار به ۳۰ درصد و برای حمل مسافر به ۱۸ درصد برسد.
وی با بیان زمینه رشد حمل و نقل ریلی عنوان کرد: زمانی که سهم ریل در جابه جایی بار و مسافر ایران را با کشورهای صاحب اقتصادهای بزرگ و پیشرفته دنیا مقایسه می‌کنیم، سهم حمل ریلی را در سطح حداقلی ۳۰ تا ۴۰ درصد نگه داشته‌اند. برای مثال سهم ریل در کشور روسیه در دو بخش بار و مسافر به ۹۰ درصد نیز رسیده است. بنابراین، زمینه رشد حمل ریلی کشور در سطح گسترده‌ای وجود دارد.
مدیرعامل و عضو هیئت مدیره شرکت ترکیب حمل و نقل با اشاره به دو نکته مهم اظهار داشت: شبکه ریلی ایران حتی در وضعیت موجود بسیار خلوت و دارای ترافیک کم است. به این معناکه چگالی خط که معادل تعداد لوکوموتیو و واگن‌های موجود به ازای هر یک کیلومتر خط است، بسیار اندک است. به عنوان مثال این چگالی نسبت به کشور روسیه حدود یک هشتم (۸/۱) است.
وی در خصوص زمینه جذب ناوگان اضافی در شرایط کنونی عنوان کرد: این شرایط نشان می‌دهد که بهره برداری از پروژه‌های توسعه شبکه به طور پیوسته این چگالی را کاهش می‌دهد. بنابراین مشخص است که هم شبکه موجود و هم شبکه توسعه یافته آینده قابلیت جذب تعداد زیادی ناوگان جدید را دارند.
او ادامه داد: از سوی دیگر اقتصاد حمل و نقل ریلی جذابیت چندانی برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی فراهم نمی‌‌کند. هرچند مشوق‌های خوبی بر اساس تبصره ۱۸ قانون بودجه سال گذشته و ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر برای سرمایه‌گذاران اختصاص داده شده است.
عضو هیئت مدیره موسسه صندوق پس انداز کارکنان راه آهن بیان کرد: این مشوق‌ها تا حدودی به افزودن تعداد اندکی واگن به ناوگان ریلی کمک می‌کند. با این وجود حوزه حمل ریلی برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی همچنان جذابیت چندانی ندارد. لذا لازم است حاکمیت نگاه ویژه‌ای به این بخش بسیار مؤثر و محرک اقتصاد داشته باشد و تسهیلات جذابتری برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در خرید ناوگان ریلی فراهم کند.
وی با بیان پیشنهاد کشخص خود در جذب بیشتر سرمایه‌گذاران بخش خصوصی افزود: حاکیمت می‌تواند برای جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در خرید واگن‌های بیشتر تسهیلات بلندمدتی را با تنفس حداقل یک ساله، نرخ بهره زیر ۱۰ درصد و دوره بازپرداخت حدود ۱۰ ساله از منابع صندوق توسعه ملی و یا سایر منابع در دست خود ایجاد کند. ان‌شاءالله با تخصیص چنین تسهیلاتی شاهد جذب بخش خصوصی به سرمایه گذاری در تامین ناوگان ریلی و رشد جهشی جمعیت ناوگان ریلی کشور خواهیم بود که به طبع آن اهداف حاکمیت در افزایش سهم حمل و نقل ریلی نیز محقق می شود.
مدیرعامل شرکت ترکیب حمل و نقل با اشاره به صرفه‌های اقتصادی ناشی از چنین پیشنهادی گفت: انتقال مسافر یا بار از حمل جاده‌ای به ریلی بسیار به صرفه است. لذا منابع مصرف شده برای اجرای این پیشنهاد، در زمان کوتاهی از محل این صرفه ها به دولت و جامعه بازخواهد گشت.
دکتر نظری درباره وضعیت ترانزیت به ترکیه نیز اظهار داشت: اگرچه ترانزیت از مسیر ترکیه در چند ماه اخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا رونق پیدا کرد؛ در کنار امیدواری ایجاد شده، دو مشکل را به روشنی نمایش داد؛ از یک سو ظرفیت اندک اتصال ریلی دو کشور ایران و ترکیه نیازمند همکاری دو کشور برای افزایش ظرفیت خطوط حمل است تا اتصال دو کشور از مرز رازی تا دریاچه وان تقویت شود.
مدیرعامل و عضو هیئت مدیره شرکت ترکیب حمل و نقل با اشاره به لزوم چشم پوشی از نگاه مالی به مسیر فعلی ترانزیت ایران-ترکیه از سوی دیگر تأکید کرد: راه آهن ایران و ترکیه باید با نگاهی بازاریابانه‌تر و در افقی بلندمدت به این مسیر توجه کنند تا با اعطای تخفیفات بیشتر شاهد قوام جریان تقاضای ترانزیتی ایجاد شده باشیم. بدیهی است با جذب و ثبات تقاضای ترانزیت در این مسیر به سختی حمل ترانزیتی به مسیر جاده‌ای منتقل خواهد شد.